ADRES: Harf ve sayı dizileriyle ifade edilen, cripto paraların gönderilip alınabildiği yere denir.
AIRDROP: Belirli bir kitleye kripto para veya token dağıtmak için düzenlenen pazarlama kampanyasına denir.
AİRNODE: Airnode, API3 blockchain protokolüne katılmak ve veri akışlarını zincire eklemek isteyen API sağlayıcıları tarafından kolayca dağıtımı sağlanan bir oracle düğümü ve API blockchain ağ geçididir.
AKILLI SÖZLEŞME (SMART CONTRACT): Akıllı sözleşme, blockchain ağlarında üçüncü taraf olmadan sözleşmelerin işleme konması, doğrulanması veya uygulanmasını amaçlayan otomatik protokoldür.
ALFA: Alfa, yatırımın piyasadaki kıyaslama endeksine göre performansını gösteren finansal bir araçtır.
ALGORİTMİK STABLECOİN: Değer artışı durumunda piyasaya yeni token süren, değer düşüşünde ise dolaşımdaki tokenlerin belli kısmını piyasadan çeken bir algoritma kullanarak fiyat istikrarı sağlayan varlık modelidir.
ALTCOİN: Bitcoin, dünyanın hayal gücünü harekete geçiren ilk kripto para birimi olduğundan, diğer tüm kripto para birimleri “alternatif” olarak değerlendirildi ve “altcoin” olarak adlandırıldı.
ALTIN DESTEKLİ KRİPTO PARA: Fiziksel altının değerini temsil eden kripto para veya tokendir. Söz gelimi bir kripto para, fiziksel gram altına denk olabilir.
ANARKO KAPİTALİZM: İlk olarak ABD’li ekonomist Murray Rothbard tarafından tasarlanan ve şimdilerde kripto topluluğunun birçok üyesi tarafından benimsenen bir siyaset felsefesidir.
ANORMAL GETİRİ: Belirli süre içinde herhangi bir varlık veya menkul kıymetten olağan dışı gelir elde etmektir.
ASENKRON (ASYNCHRONOUS): Aynı anda veya aynı hızda gerçekleşmeyen işlemlere asenkron veya eş zamansız denir.
ASHDRAKED: Alım satım yapanların, özellikle de Bitcoin için kısa pozisyon alanların yatırdıkları toplam sermayenin tamamen kaybedilmesidir.
ASIC: Uygulamaya özel tümleşik devrenin kısaltması olan bu terim, kripto para madenciliği için tasarlanmış cihazları temsil eder.
ASIC – RESİSTANT (ASIC DİRENCİ): Uygulamaya özel geliştirilen entegre devrelerin (ASIC), tüketici sınıfı donanımlara üstünlük kuramadığı blockchain ve madencilik algoritmalarıdır.
ATOMİC SWAP (ATOMİK TAKAS): Borsa veya herhangi bir aracı kullanmadan, muhataplar arasında kripto para transferi yapılmasıdır.
AUTHORİTY MASTERNODE (VECHAIN): Yetkili ana düğüm (authority masternode), VeChainThor tam düğüm (full node) programını çalıştıran ağa bağlı sunucudur.
__________________________________________________________________________________________________________________________
BAGHOLDER: Performansından bağımsız biçimde, belli bir kripto para veya tokeni yüklü miktarda elinde bulundurmaya devam eden yatırımcıdır.
BAKERS: Tezos blockchain üzerine yeni işlem bloku eklemeye “baking”, bu işlemi yapanlara da “bakers” denir.
BARINDIRILAN CÜZDAN: Üçüncü parti hizmet sağlayıcı tarafından yönetilen cüzdandır.
BEACON CHAİN: Zincir parçalarını koordine eden, Ethereum 2.0 gibi Hisse İspatı (PoS) tabanlı kripto paralardaki doğrulayıcı kayıtlarını ve stake işlemlerini yöneten blockchain ağıdır.
BEP-2 (BNB CHAİN TOKEN STANDARDI): BNB Chain tokenleri için teknik standarttır.
BEP-20: BEP-20, Ethereum’un ERC-20 sistemini ileriye taşımak amacıyla oluşturulan BNB Chain token standardıdır.
BEP-721: BEP-721, benzersiz token (NFT) üretmek için kullanılan BNB Chain token standardıdır. ERC-721 token standardının en popüler uzantılarından biri olarak kabul edilir.
BEP-95 (BRUNO SET ÇATALLANMASI): Binance Evolution Proposal (BEP-95), BNB token yakma sürecini hızlandırmaya amaçlayan Bruno isimli sert çatallanma (hard fork) güncellenmesidir.
BİNANCE LABS: Blockchain ve kripto para işletmelerini, girşimlerini ve topluluklarını destekleme, bunlara yatırım yapma ve geliştirme projesi olmasının yanı sıra, sosyal bir fondur.
BİNANCE LAUNCHPAD: Binance Launchpad sayesinde kripto girişimleri sermaye toplayabilir ve projelerini Binance ekosistemindeki milyonlarca yatırımcıya tanıtma imkanına kavuşabilir.
BİRİKİM AŞAMASI: Piyasada yaşanan düşüşün ardından kurumsal yatırımcıların kademeli biçimde alım yapmaya başladığı ve yakında olumlu bir yükseliş sinyalinin ortaya çıkacağının beklendiği aşamadır.
BİRİNCİ KATMAN (LAYER1): Temel protokolü daha ileriye taşıtan bir dizi çözümdür.
BİTCOİN HAKİMİYETİ (BTCD): Bitcoin piyasa değerinin toplam kripto para piyasasının değerinin ne kadarına denk geldiğini gösteren orandır.
BİTCOİNER: Bitcoin fiyatının yükseleceğine inanan kişidir.
BİTLİCENSE: New York Eyaleti Finansal Hizmetler Departmanı tarafından verilen ve sanal para işlemleri gerçekleştirmeye izin veren işletme lisansıdır.
BİZANS GENERALLERİ PROBLEMİ: İçinde güvenilemeyen veya doğrulanamayan üyelerin yer aldığı bir grup ya da takında, tek strateji için fikir birliği kurulması durumunu tarif eder.
BİZANS HATA TOLERANSI (BTF): Bilgisayar sisteminde yer alan kimi bileşenler arızalansa bile, bağımsız biçimde fikir birliğine varılmasını sağlayan özelliktir.
BLOCKCHAİN AĞI: Blockchain yapısının düzgün biçimde işlenmesini sağlayan düğümlerden meydana gelen ortamdır.
BLOCKCHAİN TRİBALİSM: Blockchain veya kripto para topluluğunun belirli bir blockchain veya kripto paraya ideolojik açıdan bağlı hale gelmesidir.
BLOK BAŞLIĞI: Madenciliğin teşvik edildiği İş İspatı konsensüs algoritması ile hash koduna dönüştürülen bloka ait benzersiz bir tanımlayıcıdır.
BLOK BOYUTU: Blockchain teknolojisinde blok boyutu, zincirdeki tek blok içine
Eklenebilecek toplam veri miktarını ifade eder.
BLOK GEZGİNİ: Kullanıcının, blockchain üzerindeki belli bir blokun ayrıntılarını görüntülemesini sağlayan uygulamadır.
BLOK SÜRESİ: Blockchain tabanlı sistemlerde yeni blok üretilmesi için gerekn süreyi ifade eder.
BLOK ÜRETİCİSİ: Blok işlemlerini doğrulamak üzere donanımı seçilen kişi veya gruptur. Çoğu Hisse İspatı (PoS) blockchain ağında olduğu gibi sıradaki bloku oluşturur.
BONDİNG CURVE: Bir değer varlığının fiyatı ile arzı arasındaki ilişkiyi tanımlayan matematiksel eğriye deniyor.
BULUT MADENCİLİĞİ: Kripto para madenciliğinin şirketler üzerinden kiralanan işlem gücüyle yapılmasıdır.
__________________________________________________________________________________________________________________________
CeDeFİ: Merkezi merkeziyetsiz finans anlıma gelen CeDeFİ, geleneksel merkezi finansal
Hizmetleri ile merkeziyetsiz uygulamaları birleştiriyor. Böylece modern finansal çözümler geleneksel düzenlemelere uygun hale geliyor.
COİN MİXER: Kullanıcıların kripto para adresleri arasındaki işlemleri karıştırır. Böylece izlenemez hale gelirler ve varlıkların ilk göndericisi veya alıcısına kadar tekip edilmeleri mümkün olmaz.
COİNBASE: Madenciliği yapılabilen kripto para birimlerince “coinbase” değeri, sıfırdan üretilen ve her yeni blokta madencilere ödül olarak verilen para miktarıdır.
COİNBASE TRANSACTİON: Yeni oluşturulan blok içindeki ilk işlem, üretilen Bitcoin ve madenciye işlem ücretlerinin aktarılmasını temsil eder.
COMPOSABLE DeFİ: Farklı DeFİ protokolleri arasında birlikte çalışabilirliği ifade eder.
COMPOSABLE TOKEN: ERC-998 standardıyla tanımlanan birleştirilebilir token modelinde NFT varlıkları; diğer NFT varlıklarına (ERC-721) ve değiştirilebilir tokenlere (ERC-20) sahip olma özelliği kazanır.
CORE WALLET: Çekirdek kripto cüzdan, blockchain ağının yalnızca bir parçasını değil, tüm blockchain verisini içerebilir.
CPU MADENCİSİ: Madencilik bilgi işlem gücü gerektirdiği için merkezi işlem birimi (CPU) kullanarak kripto para oluşturmaya veya madencilik işlemine, “CPU madenciliği” veya merkezi işlem birimi madenciliği ismi verilir.
CRYPTOJACKİNG: Kullanıcının rızası olmadan bilgisayarını kripto para madenciliği için kullanmaktır.
CUSTODİAN: Custodian veya emanetçi, kurum veya bireylere ait varlıkları güvenli biçimde saklamaktan sorumludur.
CUSTODY (SAKLAMA): Finansal bir kuruluşun, değer varlıklarının çalınmasını önlemek için müşterileri adına finansal varlıkları tutma ve koruma hizmetidir.
CYPHERPUNK: Sosyal ve politik açıdan ilerlemek amacıyla kriptografi ve diğer gizlilik odaklı teknolojilerin kullanımını teşvik eder.
__________________________________________________________________________________________________________________________
ÇATALLANMA (FORK): Alternatif blockchain sürümü oluşturur ve iki blockchain yapısının aynı anda çalışmasını mümkün kılar.
__________________________________________________________________________________________________________________________
DAEDALUS WALLET: Tek tohum ifadesinden sonsuz sayıda anahtar oluşturabilen çoklu platform destekli, açık kaynaklı, hiyerarşik ve deterministik bir cüzdandır.
DAĞITIK DEFTER SİSTEMİ: Verilerin merkezsiyetsiz düğümlerden oluşan bir ağ üzerinde depolandığı defterlerdir. Dağıtık defter mutlaka kripto para içermek zorunda değildir.
DAĞITIK DEFTER TEKNOLOJİSİ (DLT): Birden çok katılımcı tarafından erişilen ve birden fazla yerde saklanan kayıt defteri. Blockchain teknolojisinin temeli.
DAO SUMMONİNG: DAO Summoning, DAO oluşturma veya şekilllendirme eylemidir.
DARKNODE: RenVM, “darknode” ismi verilen merkeziyetsiz bilgisayar ağı tarafından yürütülür. Belirli koşulları sağlayan ve uygun tazminatı veren herkese bilgi işlem güçlerini ve depolama alanlarını sunarlar.
DeFİ: Geleneksel ve merkezi finans hizmetlerine karşı geliştirilmiş alternatiftir.
DeFİ AGGREGATOR: DeFİ Aggregator ya da DeFİ toplayıcı, çeşitli DeFİ platformlarındaki işlemleri tek noktada listeler.
DİJİTAL PARA: Geleneksel fiziksel paraların aksine yalnızca dijital biçimde var olan değer varlıklarıdır.
DOĞRULANMAMIŞ İŞLEM: Transfer işleminin henüz blockchain ağına eklenmediği durumdur.
DOĞRULAYICI (VALİDATOR): Proof of Stake (PoS) tabanlı blockchain ağının katılımcıları blok doğrulamasında yer alıp ödül kazanır.
DOLAŞAN ARZ: Piyasada ve kullanıcıların elinde bulunan toplam kripto para miktarına dair en tutarlı tahmindir.
DONANIM CÜZDAN: Donanım cüzdan, kripto para birimleri için kullanılan ve genellikle USB belleğe benzeyen cihazdır.
DÜĞÜM (NODE): Veri depolayan blockchain altyapısının temel birimidir.
E- İMZA: Elektronik imza veya e-imza, belge veya sözleşmenin resmi kabulünde fiziksel imza yerine geçen işaret, ses veya sembol gibi her türlü elektronik damgadır.
EDGE NODE: Bilgisayar biliminde “edge node (uç düğüm))” , diğer düğümlerle bağlantı oluşturmak adına son kullanıcı için ağ geçidi görevi gören bilgisayardır.
EFEKTİF HİSSE İSPATI: Harmony’nin hem güvenlik hem de merkeziyetsizliği hedefleyen Hisse İspatı konsensüs mekanizmasının bir versiyonudur.
ELECTRUM WALLET: Windows, MacOS ve Linux üzerinde çalışabilen, basit arayüzlü Bitcoin cüzdanıdır.
ENFLASYON: Fiyatlarda genel bir artış yaşanması ve paranın satın alma gücünün düşmesidir.
ENTERPRİSE ETHEREUM ALLİANCA (EEA): Ethereum ağını daha ileriye taşımak için birlikte çalışan grup kuruluşu ve şirkettir.
EPOCH: Eğitim veri setinin algoritma aracılığıyla baştan sona tam olarak çalıştırmasına makine öğreniminde “epoch(dönem)” ismi verilir.
EQUİTY (ÖZ SERMAYE): Öz sermaye, şirkete ait tüm valıkların tasfiye edilmesi ve tüm borçların ödenmesi durumunda şirketin hissedarlarına iade edilebilecek fonlara karşılık gelir.
ERASURE CODİNG: Erasure Coding ya da Silme Karakter Kodlaması; verinin bölümlendirilip, genişletilip ve yedekli birlikte kodlanarak biden çok noktada depolanmasıdır.
ERC-1155: Enjin tarafından oluşturulan ERC-1155 dijital token standardıdır ve eski token standarlarına kıyasla daha fazla güvenlik sunar.
ERC-20: Yalnızca Ethereum platformu için tasarlanan ve kullan token standardıdır.
ERC-223: ERC-223, kullanıcıların tokenlerini dijital cüzdana güvenli biçimde aktarmalarını sağlayan ve akıllı sözleşmelerle desteklenen Ethereum token standardıdır.
ERC-721: Benzersiz Ethereum tokenleri için kullanılan standarttır.
ERC-777: ERC-20’den türetilen ERC-777, token sözleşmesiyle geriye uyumlu biçimde bağlantı kurma olanağı sağlayan ve alım satımı yapılabilen bir token standardı.
ERC-827: Özellikle varlık transferi ve onay işlemleri konusunda ERC 20 standardının mevcut sınırlarının ötesine geçmek için geliştirilmiş ETH token standardıdır.
ERC-884: Delaware şirketleri tarafından ihraç edilen hisse senetlerini alınıp satılabilen ERC-20 tokenleri haline getirmeye olanak sağlayan standarttır.
ERC-948: Abonelik hizmeti sunan işletmelerin müşterilerle bağlantı kurması için tasarlanmış ve abonelik tabanlı işlemlere izin veren yeni bir Ethereum token protokolüdür.
ETHEREUM İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ (EIP): Temel protokol özellikleri, istemci API çözümleri ve sözleşme standartları dahil olmak üzere Ethereum platformu için hazırlanan standartları tanımlar.
ETHEREUM SANAL MAKİNESİ (EVM): Geliştirilen kodun amaçlandığı şekilde yürütülmesini sağlayan “Turing complete” sanal makinesi olan EVM, her akıllı sözleşme için çalışma ortamı sunar.
EXİT SCAM: Exit Scam ya da “Exit” dolandırıcılığı, yatırımcıların parasını topladıktan sonra projelerin ortadan kaybolduğu veya kapandığı bir hiledir.
__________________________________________________________________________________________________________________________
FAKEOUT: Alım satım yapanların piyasada yeni trendin ortaya çıktığını düşünmeleri için kandıran, aslında öyle olmayan ani ve geçici harekettir.
FİAT ON-RAMP: İtibari veya geleneksel para ile kripto para alma yöntemidir.
FLASH LOAN ATTACK: Flaş kredi saldırıları, kötü niyetli aktörlerin akıllı sözleşmeleri istismar etmesi sonucunda meydana gelir.
FLAŞ KREDİ: Aynı işlem veya blok içinde belirli miktarda likiditenin ödünç alındığı ve geri ödendiği işlemdir.
FLİPPENİNG: Ethereum’un piyasa değeri bakımından Bitcoin’i geçtiği varsayımsal bir senaryodur.
FOMO NEDİR?: İngilizce “Fear of Missing Out (Kaçırma Korkusu)” anlamına gelen kısaltmadır.
FRAUD PROOF: Optimistic Rollup (OR) kullanan merkeziyetsiz ortamda bağ işlevi gören teknolojik bir yöntemdir.
FRONT RUNNİNG: Gelecekte gerçekleşecek bir işlem hakkında bilgi sahibi olan kişinin kendi işlemini sıraya eklemesidir.
FULL NODE (TAM DÜĞÜM): Gözlem yapmak ve konulmuş kuralları uygulamak için tüm blockchain geçmişini indiren düğümlerdir.
FULLY HOMOMORPHİC ENCRYPTİON: Şifrelenmiş veriler üzerinde rastgele hesaplama yapmaya olanak tanıyan şema türüdür.
FUNGİBLE: Herhangi bir kripto para veya kotenin kendisiyle özdeş diğer kripto para veya tokenle değiştirilebilmesidir.
__________________________________________________________________________________________________________________________
GameFİ: Genellikle oynadıkça kazan (P2E) yapımlarıyla ilişkilendirilen GameFİ, hem oyun hem de kripto para sektörleri için oldukça yeni bir terimdir.
GAS: Ethereum ağındaki işlem ve akıllı sözleşmeleri yürütmek veya merkeziyetsiz uygulamalar (DApp) oluşturmak için gereken hesaplama miktarını tanımlayan birimdir.
GAS LİMİT: Kullanıcının herhangi bir işlemi gerçekleştirmek için harcamak istediği maksimum Gas miktarını ifade eden ve Ethereum platformunda kullanılan bir terimdir.
GAS ÜCRETİ: Ethereum platformunda kullanılan ve işlem başına ödenmesi gereken fiyat ifade eden terimdir.
GEÇİCİ KAYIP: Likidete sağlayıcının, işlem çiftindeki fiyat oynaklığı nedeniyle geçici fon kaybı yaşamasıdır.
GENESİS BLOK: Yeni bir blockchain oluşturulduğunda işleme konan ve doğrulanan ilk veri blokudur. Genellikle “blok 0” veya “blok 1” olarak adlandırılır.
GEOTAGGED NFT: Coğrafi etiketli benzersiz tokenler (NFT), belirli coğrafi konumlardaki sokak sanat eserlerinin üç boyutlu versiyonlarını içerir.
GETH: “Go Ethereum” ifadesinin kısaltması olan Geth, geliştiricilerin tam Ethereum düğümlerini (full node) çalıştırmasını, madencilik yapmasını ve akıllı sözleşme yürütmesini sağlayan komut satırı arayüzüdür.
GOGUEN PHASE: Cardano’daki Goguen Phase ya da Goguen Aşaması, akıllı sözleşme ve merkeziyetsiz uygulamaların (DApp) geliştirilmesine olarak tanır.
GRUP MADENCİLİK: Bireysel madenciliğin aksine grup madenciliği, birden fazla kişinin birlikte madencilik yapmasıdır.
__________________________________________________________________________________________________________________________
HAL FİNNEY: Satoshi Nakamoto ile birlikte Bitcoin’in gelişimine öncülük eden kriptografi uzmanı ve programcıdır.
HARD FORK (SERT ÇATALLANMA): Daha önce geçerli olan işlemlerin geçersiz sayılmaya başlandığı ve geçerli olmayan işlemlerin geçerli hala geldiği protokol değişikliğidir.
HARD FORK COMBİNATOR: İlk olarak IOHK tarafından tasarlanmış olan “hard fork combinator”, sert çatallanma işlemi gerçekleştikten sonra protokolleri özellikle Cardano blockchain ağıyla birleştirmek için kullanılan bir araçtır.
HASH: Verinin şifrelenmesi ve güvence altına alınmasını sağlayan algoritma tarafından oluşturulan sabit uzunluktaki özet çıktıdır.
HESAP SOYUTLAMA: Hesap soyutlama, akıllı sözleşme hesaplarındaki belirli öğeleri özelleştirerek kullanıcılarla blockchain arasında kurulan erkileşimi kolaylaştırma işlemidir.
HİSSE İSPATI (PROOF OF STAKE – PoS): Bütünlüğünü korumak üzere tasarlanan iş ispatı algoritmasına karşı geliştirilmiş konsensüs mekanizmasıdır.
HODL NE DEMEK?: Fiyattan veya piyasadaki değişikliklerden bağımsız olarak, eldeki yatırımı uzun süre boyunca tutmaya dayalı pasif yatırım stratejisidir. HODL terimi, yapılan bir yazım hatası nedeniyle ünlendi.
HOWEY TESTİ: Bir varlığın menkul kıymet olup olmadığını belirlemek için kullanılan testtir.
__________________________________________________________________________________________________________________________
IMMUTABLE (DEĞİŞMEZLİK): Herhangi bir verinin zaman içinde değiştirilememesi durumunu tanımlayan özelliktir.
İKİ FAKTÖRLÜ KİMLİK DOĞRULAMA (2FA): İki faktörlü kimlik doğrulama, iki adımlı doğrulama gerektiren bir erişim yöntemidir.
İKİNCİ KATMAN (LAYER 2): İkinci katman, üzerine inşa edildiği temel blockchain ağının güvenliğini kullanırken yüksek işlem hacmi potansiyeli sunan ölçeklendirme çözümüne verilen addır.
İLK DEX ARZI (INITIAL DEX OFFERİNG – IDO ): İlk dex arzı (IDX), ilk token arzı (ICO) projelerine alternatif olarak geliştirildi.
İLK TOKEN ARZI (INITIAL COİN OFFERİNG, ICO): Inıtıal Coin Offering ifadesinin kısaltması olan ICO, erken aşamadaki şirketlein sermaye artırımı için kripto para kullandığı kitle fonlaması veya kitle satışıdır.
İŞ İSPATI (PROOF OF WORK – PoW): İşlemleri doğrulamak ve yeni blok oluşturmak için son derece zorlu bir matematiksel bulmacayı çözmeyi gerektiren blockchain mutabakat mekanizmasıdır.
İŞLEM HACİMİ: Belirli bir gündeki işlem saatleri içinde belirli bir varlığın alıcı ve satıcıları arasında yapılan takas işlemlerinde elde edilen toplam hisse, coin veya token sayısını ifade eder.
İTİBARİ PARA (FİAT): Merkez bankaları gibi merkezi hükümetler tarafından piyasaya sürülen ve ulusal bankacılık sistemiyle desteklenen “yasal” ödeme aracıdır.
__________________________________________________________________________________________________________________________
KONSENSÜS: Ağ katılımcıları, blockchain üzerindeki blokların sırası ve içeriği konusunda anlaşmaya vardığı zaman konsensüs kurulur.
KONSENSÜS MEKANİZMASI: Kripto para birimlerinin temel işletim özelliği olarak görülen konsensüs mekanizması, tüm blockchain teknolojisinin başlıca işlevlerinin arkasında yatan ana yapıdır.
KONSORSİYUM BLOCKCHAİN: Verilerin herkese açık olmadığı, blockchain ağının değiştirilemez ve şeffaf yapısının konsorsiyuma paylaşıldığı, özel mülkiyete ait biçimde işletilen blockchain modelidir.
KÖPRÜ: Blockchain köprüsü, iki farklı blockchain projesi arasında sorunsuz biçimde veri veya token aktarımı sağlar.
KRİPTO KIŞI: Kripto ekosistemindeki önde gelen para birimlerinin, elde ettikleri en yüksek değerden önemli ölçüde gerilediği dönemi ifade eder.
KRİPTO PARA: İşlem güvenliği sağlamak için şifreleme teknolojileri kullanan dijital para birimleridir.
KRİPTOGRATİF HASH FONKSİYONU: Değişken boyutlu işlem girişinden sabit boyutlu hash değeri oluşturur.
KURCALAMA KORUMALI DEFTER: Blockchain dağıtık defterlerinin temel özelliklerini içinde barındıran kayıt sistemidir.
KURUMSAL BLOCKCHAİN: Spekülasyon dışı iş modellerinde dağıtık defter teknolojisinin kullanılmasıdır. İşletmelerin ihtiyaçlarına göre uyarlanan bu zincirler, özel/gizli veya herkese açık yapıda olabilir.
_______________________________________________________________________________________________________________________
LAYER 0: Blockchain sisteminin altında çalışan ağ yapısıdır. Blockchain ekosisteminin temelini oluşturan protokol, bğlantı, donanım ve madenci gibi unsurlardan meydana gelir.
LİKİDASYON / TASFİYE: Varlık veya kripto para biriminin itibari para veya eş değerine dönüştürülmesi anlamına geliyor.
LİKİDASYON DALGASI: Tasfiye işlemlerinin üst üste birikerek ani fiyat değişikliğine neden olmasıdır.
LİKİDİTE: Herhangi bir kripto para biriminin, genel piyasa fiyatı etkilenmeden kolayca alınıp satılabilmesidir.
LİQUİD STAKİNG: Kullanıcıların tokenlerini stake ederken bir yandan da DeFİ ekosisteminde kullanmasına olanak tanır.
_______________________________________________________________________________________________________________________
MADENCİ: Blockchain ağına katkıda bulunmak adına madencilik yapanlara denir.
MADENCİLİK: Kripto para madenciliği, blokların blockchain üzerine eklendiği ve işlemlerin doğrulandığı bir süreçtir. Bu işlemde aynı zamanda yeni Bitcoinler ve bazı altcoinler oluşturulur.
MAİNNET: Kendi teknolojisini ve protokolünün kullanarak kendi ağını çalıştıran bağımsız blockchain yapısıdır.
MEMECOİN: Şaka amacıyla üretilen ve sahiplerine büyük kazançlar sunduğu iddia edilen kripto paralardır.
MERKEZ BANKASI DİJİTAL PARA BİRİMİ (CBDC): Hükümet düzenlemeleri veya yasalarına bağlı olan bir merkez bankası tarafından üretilen dijital para anlamına geliyor.
MERKEZİ BORSA (CEX): Merkezi borsalar, fiziksel merkezi bulunan ve sahibi olan şirket tarafından işletilen kripto para alım satım platformlarına denir.
MERKEZİYETSİZ BORDA(DEX): Kullanıcıların aracıya ihtiyaç duymadan kripto para alıp satmalarını sağlayan eşler arası platform.
MERKEZİYETSİZ OTONOM İLK TOKEN ARZI (DAO): ICO sürecine yönetişim modeli getiren ve belirli koşullar sağlandığında destekçilerin fonlarını geri almak için oy kullanabilmelerine izin veren, merkeziyetsiz finansman yöntemlerindendir.
MERKEZSİYETSİZ OTONOM ORGANİZASYON (DAO): Merkeziyetsiz otonom organizasyon, blockchain tabanlı akıllı sözleşmeler ve bilgisayar tanımlı kurallar aracılığıyla otomatik biçimde yönetilir.
MERKEZİYETSİZ YÖNETİŞİM: Platformu aracısız biçimde çalıştıran, blockchain ağları ve dApp hizmetleri için adil yönetim modeli sunan prosedürleri tanımlar.
MERKEZİYETSİZLİK: Dağıtık biçimde bulunan düğüm ve ağ katılımcılarının, ortak amaca ulaşmak için uyumlu biçimde çalıştığı sistemi ifade eder.
MERKLE AĞACI: Bilgisayar bilimlerinde ve kripto alanında saklanan veya iletilen verilerin bütünlüğünü doğrulamak için kullanılan veri yapısıdır.
METAVERSE: Gerçek zamanlı etkileşim ve ekonomik yapılar gibi gerçek dünya unsurlarını içeren dijital evrendir. Son kullanıcılara benzeri olmayan bir deneyim sunar.
MİNER EXTRACTABLE VALUE (MEV): Maksimal çıkarılabilir değer olarak da bilinen Miner Extractable Value, blok içine hangi işlemlerin ekleneceği hangilerinin hariç tutulacağı ve sıralamanın belirlenmesi gibi yöntemlerle madencinin elde edebileceği karın ölçülmesine deniyor.
MÜŞTERİNİ TANI (KNOW YOUR CUSTOMER, KYC): Kripto para alım satım platformları ve borsaların müşteri kimliğini doğrulamak için tamamlanması gereken protokollerdir.
ONAY: Kripto para dünyasında onay, herhangi bir işlem blockchain ağına eklendikten sonra yeni oluşturulan blokların ölçüsüne karşılık gelir.
ORTAK İMZA SAHİBİ (CO-SİGNER): Kripto para cüzdanı üzerinde kısmi kontrole ve erişime sahip kişi veya kuruluştur.
OTOMATİK PİYASA YAPICI (AMM): Otomatik piyasa yapıcı (AMM), otomatik alım satım gerçekleştirerek bağlı bunulduğu borsaya likidite sağlayan sistemdir.
OYUN KANALLARI: Blok onay süresini ortadan kaldırarak hızlı oynanışa imkan sağlayan oyun kanalları, blockchain tabanlı oyun dünyasındaki en yeni teknolojik gelişmedir.
__________________________________________________________________________________________________________________________
PARÇALAMA (SHARDİNG): Ölçekleme amacıyla kullanılan parçalama modeli, blockchain ağının durum ve işlem geçmişini içerecek biçimde birden fazla bölümüne ayrılmasıdır. Böylece her parça, paralel biçimde işlenebilir.
PERMİSSİONLESS: Genellikle blockchain ağlarını tanımlamak için tercih edilen bu terim, sistemi kimin ve ne şekilde kullanabileceğine dair kuralları koyan herhangi bir otoritenin olmadığını tarif eder.
PİYASA DEĞERİ / MARKET CAP / MCAP: Dolaşımdaki kripto paranın toplam değerine karşılık gelir. Kripto paraları sıralamak için kullanılan kriterlerden biridir.
PRİVATE KEY/ SECRET KEY (ÖZEL/GİZLİ ANAHTAR): Asimetrik anahtarlı şifreleme ile oluşturulan ve hash koduna dönüştürülmüş verilerin şifresini çözmek için açık anahtarla eşleştirilen bir kod parçasıdır.
PROOF OF SPACETİME (UZAYZAMAN İSPATİ): En basit ifadetle PoSt, ağ katılımcısının depolama adına belirli bir miktar alan harcadığını ispatlamak anlamına gelir.
PROTOKOL: Blockchain üzerindeki fikir birliği, işlem doğrulama ve ağ katılımı gibi etkileşimleri tanımlayan kurallar bütünüdür.
PSEUDONYMOUS (TAKMA İSİM): Tıpkı “Satoshi Nakamoto” gibi takma bir isim kullanmaktır.
PUBLİC ADDRESS: Public address, açık anahtarın şifrelenmiş hash karşılığıdır. Geleneksel banka hesabı gibi, kullanıcının ödeme almak için kullandığı adrestir.
__________________________________________________________________________________________________________________________
RUG PULL: Geliştiricilerin projeyi terk edip yatırımcılarının parasını aldığı dolandırıcılık türüne “Rug Pull” denir.
SANİYE BAŞINA İŞLEM (TPS): Saniye başına işlem (transactions per second – TPS), herhangi bir bilgisayar ya da ağın saniyedeki işlem veya hesaplama yapma kapasitesini gösteren ölçüdür.
SANİYEDEKİ TERAHASH MİKTAR: Bilgisayar ve madencilik donanımının gücünü gösteren birimdir. Saniyede 1 trilyon (1.000.000.000.000) hash miktarına denk gelir.
SANSÜR DİRENCİ: Kullanıcının bir platform veya ağa katılmasını kimsenin engelleyemeyeceği fikri üzerine kurulmuştur.
SATOSHİ NAKAMOTO: Bitcoin para birimini geliştiren kişi veya grubun adıdır.
SEED PHRASE: Deterministik cüzdan için üretilen anahtar verisinin başlangıç noktasıdır.
SEGREGATED WİTNESS (SEGWİT): Bitcoin işlem esnekliğini artırmayı amaçlayan iyileştirme önerisidir. (Bitcoin Improvement)
SICAK CÜZDAN: Kripto varlıklarının internete bağlı biçimde depolanmasını sağlayan kripto para cüzdanlarıdır.
SICAK DEPOLAMA: Kripto para birimlerine daha hızlı erişilebilmesi için gizli anahtarların çevrim içi biçimde depolanmasıdır.
SOĞUK CÜZDAN: İnternete bağlanmadan çalışan ve soğuk depolama özelliği sunan kripto para cüzdanı.
SOĞUK DEPOLAMA (COLD STORAGE): Saklama özelliği olmayan donanım cüzdanları, USB’ler, çevrim dışı bilgisayarlar veya kağıt cüzdanlar aracılığıyla kripto para birimlerinin çevrim dışı biçimde depolanmasıdır.
SÖZLEŞME: Geleneksel finansta sözleşme, muhataplar arasındaki bağlayıcı bir anlaşmadır. Kripto para dünyasında akıllı sözleşmeler ise, blockchain üzerindeki işlevleri yürütür.
SPOT: Kripto paranın piyasa üzerinde gerçekten zamanlı biçimde ödenmesi veya teslim edilmesi için alım ya da satım gerçekleştiren sözleşme veya işleme denir.
STABLECOİN: Portföy çeşitlendirme aracı olarak kullanılan, son derece düşük fiyat oynaklığına sahip kripto para birimidir. Altın veya itibari para (fiat) birimlerine sabitlenmiş kripto para birimleri bunlara örnek olarak gösterilebilir.
STAKE ETME: Hisse İspatı (Proof of Stake – PoS) kullanan blockchain ağlarında doğrulayıcı olmak ve pasif gelir elde etmek için token kilitlemeye dayanan sistemdir.
__________________________________________________________________________________________________________________________
T-ADDRESS (ZCASH): Gizlilik odaklı kripto para birimi Zcash işlemlerinde şeffaflık talep edildiği zaman kullanılan iki adres türünden biridir.
TAMAMEN SEYRELTİLMİŞ DEĞER (FDV): Tüm token arzının dolaşımda olması durumunda kripto para biriminin toplam değeri veya piyasa değeridir.
TARAFTAR TOKENİ: Spor kulüpleri tarafından dağıtılan kripto para birimi olan taraftar tokeni, sahiplerinin yönetim etkinliklerine katılmasına, özel ödül ve indirimler kazanmasına olanak tanır.
TERMİNAT TOKENİ: Kripto para sektöründe, ödünç para alırken riski azaltmak için kullanılan varlığa teminat tokeni denir.
TEMİNATLANDIRILMIŞ STABLECOİN: Tamamı ya da tamamına yakını belli bir rezerv hesabında tutularak güvence altına alınan değeri sabit para birimidir.
TEMİNATLI BORÇ POZİSYONU (CDP): Stablecoin oluşturmak için, akıllı sözleşmelerde teminat kilitlenerek teminatlandırılmış borç pozisyonu tutulur.
TESTNET: Geliştiricilerin test yapmak için kullandıkları alternatif bir blockchain ağıdır.
TOKEN İHRACI: Token ihracı, yeni token oluşturma ve bunları kripto para biriminin toplam token arzına ilave etme sürecidir.
TOKEN KİLİTLEME: Kripto paraların takas edilemediği veya alınıp satılamadığı süreyi ifade eder.
TOKEN SATIŞI: Herhangi bir kripto paranın resmen piyasaya sürülmeden önce kısıtlı sayıdaki yatırımcı grubu için satışa açılmasını ifade eder.
TOKENOMİCS (TOKEN EKONOMİSİ): Kripto para lansmanını ve arzını yöneten bir dizi kuraldan oluşan token ekonomisi bilimine verilen addır.
TOPLAM KİLİTLİ VARLIK (TVL): Kilitlenen toplam varlık, protokol dahilinde stake edilen varlıkların toplamıdır.
__________________________________________________________________________________________________________________________
UNPERMİSSİONED LEDGER (İZİN GEREKTİRMEYEN DEFTER): Tek kişi tarafından kontrol edilmeyen, herkesin erişebildiği açık muhasebe defteridir.
UTİLİTY TOKEN (HİZMET TOKENİ): Herhangi bir işlemin gerçekleştirilmesi için özel olarak tasarlanmış tokenlerdir.
UYARLANABİLİR DURUM PARÇALAMA: Elrond tarafından kullanılan Uyarlanabilir Durum Parçalama, iletişim ve performansı iyileştirmek adına tüm parçalama türlerini bir araya getiren yaklaşımdır.
__________________________________________________________________________________________________________________________
ÜCRET KATMANI: Kripto para borsası kullanıcılarının para yatırırken veya çekerken kendilerinden tahsil edilecek tutarı belirleyen ücret yapısıdır.
VARLIK DESTEKLİ TOKEN: Fiziksel bir varlığın dijital karşılığıdır. İlgili varlık tarafından desteklenirler.
__________________________________________________________________________________________________________________________
WASH TRADE: Yatırımcıların aynı kripto birimlerini hem satıp hem de satın alarak piyasada yapay faaliyet oluşturduğu piyasa manipülasyonu biçimidir.
__________________________________________________________________________________________________________________________
YETKİ İSPATI (PROOF OF AUTHORİTY – PoA): Kimliğin hisse biçiminde kullanıldığı ve işlemlerin nispeten hızlı gerçekleşmesini sağlayan blockchain konsensüs mekanizmasıdır.
YETKİLENDİRİLMİŞ HİSSE İSPATI (DPOS): Hisse İspatı (PoS) ve İş İspatı (PoW) konsensüs algoritmalarına karşı geliştirilmiş alternatif.
YILLIK FAİZ ORANI (APR): Yıllık faiz oranı (APR), bir borçlunun her yıl ödemesi gereken faiz miktarıdır.
YILLIK GETİRİ ORANI (APY): Belirli bir yatırımın ardından yıl sonunda kazanılacak getiri oranını temsil eder.
YÖNETİŞİM: Kripto para ekosisteminde yönetişim, var olan proje ile ilgili karar verme yetkisine sahip kişi veya kurumları ifade eder.
YÖNETİŞİM TOKENİ: Ekosistemi etkileyecek kararlar için oy kullanma hakkı sunar.
YÜZDE 51 SALDIRISI: Ağ üzerindeki bilgisayar gücünün veya hash oranının yarısından fazlasının tek kişi veya grubu elinde olması durumunda yüzde 51 saldırısı söz konusudur.
__________________________________________________________________________________________________________________________
ZİNCİR ÜSTÜ: Blockchain üzerine kaydedilen ve tüm katılımcılarla paylaşılan işlemler, zincir üstünde gerçekleşir.
ZİNCİR YENİDEN DÜZENLENMESİ: Düğüm aperatörlerinin, yeni ve daha uzun veri zincirleri oluşturmak için blokları değiştirmesi ve yeni versiyonun benimsemesini sağladıkları süreçtir.